کنترل سطح قندخون
کنترل سطح قندخون
کبد بهعنوان یک سیستم بافری مهم برای گلوکز خون عمل میکند به این معنی که هنگامی که گلوکز خون بهدنبال صرف یک وعده غذا تا غلظت زیادی بالا میرود میزان ترشح انسولین نیز افزایش مییابد و در حدود 3/2 گلوکز جذب شده از روده بلافاصله به گلیکوژن تبدیل شده و در کبد ذخیره میشود. در طی ساعات بعد که غلظت گلوکز خون و نیز در این ترشح انسولین کاهش مییابد، کبد گلیکوژن را تجزیه و به گلوکز تبدیل میکند این تنظیم در بیماران با اختلالات کبدی تقریباً غیرممکن است.
علاوه بر انسولین، گلوکاگون نیز در تنظیم مقدار قندخون دخیل است. این هورمون برعکس انسولین کار میکند. بطوری که با کاهش گلوکز خون ترشح گلوکاگون افزایش مییابد و برعکس انسولین، موجب تجزیه گلیکوژن به سطح نرمال رساندن غلظت گلوکز میشود.
یک اثر مستقیم کاهش غلظت گلوکز خون تحریک غده هیپوتالاموس و سیستم عصبی سمپاتیک میباشد که موجب ترشح اپینفرین از غدد فوقکلیوی میگردد. اپینفرین بر روی کبد اثر کرده و موجب آزادسازی گلوکز میشود.
دو هورمون رشد و کورتیزول نیز در این تنظیم موثرند چرا که مقدار مصرف را بوسیله قسمت اعظم سلولهای بدن کاهش میدهند و بجای آن، گلوکز را به چربی تبدیل میکنند.
اهمیت کنترل سطح قندخون
چرا حفظ یک غلظت ثابت گلوکز، اهمیت دارد در حالی که بیشتر بافتها میتوانند در غیاب گلوکز از چربیها و پروتئینها استفاده کنند؟ پاسخ این است که گلوکز تنها ماده غذایی است که بوسیله مغز، شبکیه، اپیتلیوم زایای غدد جنسی استفاده میشود و بنابراین حفظ غلظت گلوکز خون، ضروری میباشد. به خاطر همین قسمت اعظم گلوکزی که در مرحله بین غذاها از طریق گلوکونئوژنز (ساخت گلوکز از مواد دیگری مثل پروتئینها و چربیها) تشکیل میشود.
اهمیت بالا نرفتن سطح گلوکز خون
گلوکز مقدار زیادی فشار اسمزی در مایع خارج سلولی اعمال میکند اگر مقدارش افزایش یابد فشار اسمزی خارج سلول هم افزایش مییابد و همین موجب بهم خوردن قدرت ترابری غشای سیتوپلاسمی گردیده و همین خود به نتایج ناخوشایندی چون ادم، از دست دادن آب سلول و …. میگردد.
گلوکز زیادی از طریق ادرار دفع میگردد و همراه این مایعات و الکترولیتهای بدن نیز تخلیه میشود.
افزایش درازمدت سطح گلوکز خون، موجب آسیب بسیاری از بافتها و بویژه رگهای خونی آنها میگردد و همین ممکن است به نتایجی چون حمله قلبی، سکته مغزی، بیماریهای کلیوی گردد.