افت قند خون یا هیپوگلیسمی چیست؟

افت قند خون یا هیپوگلیسمی چیست؟

نشانه های افت قند خون – هیپوگلیسمی ممکن است همراه با مصرف داروهای سولفونیل اوره رخ دهد اما به ندرت با مصرف متفورمین رخ می دهد. هیپوگلیسمی شایعتر از آن است که افراد متوجه می شوند، گرچه به ندرت مشکل عمده ای محسوب می شود. درمان با داروهای سولفونیل اوره باید بویژه در سالمندان با احتیاط صورت گیرد، زیرا سالمندان گاهی به مقدار کم دارو حساس اند. گلی بنکلامید بویژه ممکن است در سالمندان موجب هیپوگَلیسمی شود.

نشانه های کمیِ گلوکز خون عبارت اند از: خستگی، منگی، عرق ریزی، سرگیجه، گرسنگی، گیجی یا هذیان گویی، تپش قلب، تغییر کردن قدرت درک، دستپاچگی، زودرنجی، سرخوشی و جویده جویده حرف زدن. اگر چنین حالی داشتید یا حالی متفاوت با وضعیت عادی، بویژه بعد از مصرف اولین دُز دارو قبل از غذا یا بعد از ورزش، قندخون خود را اندازه بگیرید (فصل هشت). اگر مقدار قند خون شما از حد طبیعی کمتر است، مثلاً کمتر از 4 میلی مول در لیتر (72 میلی گرم در دسی لیتر)، بلافاصله چیزی شیرین در دهان بگذارید. مصرف گلوکز سریعترین راه بالا بردن قند خون است، اما شربت شیرین، آب نبات، بیسکویت یا یک تکه نان نیز قند خون شما را بالا می برد.

اگر نمی توانید قند خونتان را اندازه بگیرید یا در مورد نتیجۀ آزمایش تردید دارید، به هر حال  چیزی بخورید. بعد یک وعده غذای مناسب با کربوهیدرات پُر الیاف میل کنید. این کار بسیار مهم است زیرا داروهای سولفونیل اوره غدۀ لوزالمعده را آماده می کنند تا انسولین رها کند، به طوری که وقتی گلوکز بیش از اندازه مصرف می کنید، انسولین رها و باعث کم شدن قند خون می شود. وقتی حالتان بهتر شد، با مشاور دیابت تماس بگیرید. تا وقتی که با او تماس نگرفته اید، قرص سولفونیل اوره مصرف نکنید.

ناخوشی و قرص های دیابت

قرصهایی که می خورید به دستگاه گوارشی سالمی متکی اند تا به جریان خون برسند. اگر این قرصها از دستگاه گوارش جذب نشوند نمی توانند عمل کنند. نا خوشیهایی که موجب می شوند استفراغ کنید یا دچار اسهال شوید، ممکن است باعث شوند قرصها از دستگاه گوارش جذب نشوند.

وقتی بیمارید، بدن شما هورمونهایی آزاد می کند تا بهبود یابید. این هورمونها موجب بالا رفتن قند خون می شوند. یعنی، قند خون فردی که ناراحتی گوارشی دارد ممکن است به سرعت بالا رود.

اگر در فاصلۀ دو ساعت بعد از خوردن قرصهای کاهندۀ قند خون استفراغ کردید، مجدداً همان مقدار قرص میل کنید. اگر قند خونتان بالا رفت (فصل 8، بخش مربوط به اندازه گیری قند خون) فوراً با پزشک تماس بگیرید. ممکن است لازم شود انسولین تزریق کنید تا حالتان بهبود یابد. وقتی بیمار هستید، مایعات فراوان بنوشید- بهتر است کم کم و به دفعات نوشیده شود.

آکاربُز (acarbose)

این دارو در ابتدا 50 میلی گرم سه بار در روز تجویز می شود. بعد از شش تا هشت هفته می توان این مقدار را بتدریج به 100 میلی گرم، سه بار در روز فزایش داد. حداکثر مقدار داروی مصرفی سه بار در روز 200 میلی گرم است.

وقتی غذای قندی یا نشاسته ای می خوریم، کربوهیدرات غذاها به کربوهیدراتهای ساده ای چون گلوکز تجزیه می شود. آکاربُز مانع از این کار می شود و در نتیجه مقدار گلوکزی که جذب جریان خون می شود کاهش می یابد.

آکاربُز هنوز هم باید در بریتانیا مصرف زیادی داشته باشد، اما در جاهای دیگر اروپا مصرف می شود. آکاربُز در متعادل سازی گلوکز خون در افرادی که دیابت آنها فقط از راه پرهیز غذایی کنترل نمی شود سودمند است و شاید هم همراه با داروهای سولفونیل اوره تجویز شود. اگر آکاربُز و یک قرص سولفونیل اوره مصرف می کنید باید همراه خود گلوکز (دکستروز) داشته باشید تا هیپوگلیسمی (کم شدن قند خون) را درمان کنید. سوکروز (قند معمولی) در این مورد فایده ای ندارد زیرا بدن شما نمی تواند آن را به گلوکز تبدیل کند.

عارضۀ جانبی عمدۀ آکاربُز افزایش گازهای روده بر اثر تخمیر کربوهیدرات جذب نشده است. این حالت بسیار ناراحت کننده است و در صورت مصرف قند زیاد، بدتر می شود.

جمع بندی در مورد افت قند خون

• قرصهای خوراکی سولفونیل اوره و بی گوانیدِ کاهندۀ قند خون کمک مفیدی برای آنهایی است که با پرهیز غذایی و ورزش دیابت خود را درمان می کنند.
• داروهای سولفونیل اوره بسیار متنوع اند- اطلاعات مربوط به قرص مصرفی خود را کسب کنید.
• قرصهای خود را طبق دستور مصرف کنید. چنانچه از مصرف قرصها راضی نیستید با پزشک مشورت کنید.
• گلوکز خون خود را، بخصوص در هنگام بیماری، اندازه بگیرید، و مراقب باشید چنانچه گلوکز خون بالاتر از حد طبیعی است یا احساس می کنید که قرصهای شما جذب نمی شوند، با مشاور دیابت خود تماس بگیرید.
• به یاد داشته باشید که بر اثر مصرف قرص ممکن است دچار کمیِ قند خون (هیپوگلیسمی) شوید.