فهرست مطالب
همه چیز در مورد دیابت و افسردگی
افسردگی با افزایش خطر ابتلا به دیابت در بالغین مسن همراه است. حتی در افراد یکه فاقد بقیه عوامل مستعد کننده ابتلا به این بیماری هستند.
دیابت یکی از بیماری‌های قدیمی است که با پیشرفت تکنولوژی و رشد شهرنشینی ابعاد آن به مراتب گسترش مضاعفی یافته است. تغذیه نادرست، کم‌تحرکی و وزن بالا، استرس، عوامل ارثی و ژنتیکی و چندین و چند عامل دیگر فاکتورهای مستعد کننده ابتلا به دیابت هستند.
بی‌توجهی به عوامل خطر و عدم آغاز به موقع درمان می‌تواند باعث بروز عوارض جدی نظیر کوری، عفونت‌های شدید، لقی دندان‌ها و از دست رفتن بخش‌هایی از پاها باشد. اما به نظر می‌رسد به عوامل خطر این بیماری مورد جدیدی افزوده شده است که در زیر شرح داده می‌شود.
جدیدترین مطالعات محققان
مطالعات جدید محققان آمریکایی نشان می‌دهد افسردگی با افزایش خطر ابتلا به دیابت در بالغین مسن همراه است. حتی در افرادی که فاقد بقیه عوامل مستعد کننده ابتلا به این بیماری هستند. محققان در یک مطالعه، 4681 مرد و زن بالای 65 سال را به مدت 10 سال تحت‌ن ظر گرفتند.
در ابتدا تمام مبتلایان به دیابت از مطالعه کنار گذاشته شدند. محققان از پرسشنامه بسیار دقیقی برای سنجش علایم افسردگی به طور سالانه استفاده کردند.
میزان قندخون شرکت‌کنندگان در تحقیق نیز در دوره‌های دو تا چهار ساله مورد آزمایش قرار گرفت. در عین حال نمایه توده بدنی، میزان الکل مصرفی، سیگار کشیدن و مصرف داروهای ضدافسردگی نیز مدنظر قرار گرفت.
نتیجه یک پژوهش
بعد از کنترل این عوامل محققان دریافتند که حتی یک گزارش از علایم افسردگی با افزایش در احتمال بروز دیابت همراه بوده است.
افزایش علایم افسردگی طی زمان و یا علایم شدید و پایدار افسردگی نیز با دیابت همراه بوده‌اند. بطورکلی افراد با درجات بالای افسردگی در پرسشنامه‌ها 50 درصد بیشتر از افراد با درجات پایین در خطر ابتلا به دیابت بوده‌اند.
عوامل مهم در رابطه با دیابت و افسردگی
سایر عوامل نظیر نژاد، جنس، سیگار کشیدن، مصرف الکل و ایندکس توده بدنی تغییری در نتیجه تحقیق ایجاد نکردند گرچه همگی می‌توانند تاثیرگذار باشند.
دکتر مرسدس کارنتون سرپرست تیم تحقیقاتی و استادیار پزشکی پیشگیری در دانشگاه نورث وسترن می‌گوید: «هیچ دلیل قاطعی نداریم که درمان افسردگی خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد».
شانس ابتلای بیماران تحقیق ما که داروهای ضدافسردگی مصرف می‌کردند افزایش نیافته بود ولی ما نمی‌دانیم که این قضیه به خاطر مصرف داروهای ضدافسردگی بوده یا عوامل دیگری در آن دخیل بوده‌اند.
دکتر جاناتان استوارت روانپزشک و محقق موسسه روانپزشکی ایالت نیویورک که جزء اعضای تیم تحقیقاتی بود، می‌گوید: «نتایج این مطالعه با آنچه ما حدس می‌زدیم، مطابقت دارد».
یافته های جدید محققان
یکی از احتمالاتی که قبلا برای ارتباط بین این دو بیماری پیشنهاد می‌شد التهاب بود. اما این تحقیق نشان داد که افزایش یا کاهش نشانگر طبیعی التهاب در بدن تغییری در وضعیت بیماری ایجاد نمی‌کند.
در عوض محققان مکانیسم‌های بیولوژیک دیگری را برای ارتباط بین دو بیماری پیشنهاد کردند که در سیستم عصبی خودمختار بدن فعالیت می‌کنند. سیستم عصبی خودمختار عملکرد قلب، تنفس، گوارش، غدد و سایر فرایندهای غیرارادی را در کنترل خود دارد.
مطالعات قبلی نشان داده بودند که افسردگی با عملکرد معیوب سیستم عصبی خودمختار همراه است که قبل از بروز و پیشرفت دیابت نیز قابل‌تشخیص است.
رابطه استرس با دیابت و افسردگی
پاسخ به استرس‌های وابسته به افسردگی ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت از طریق کاهش ترشح هورمون انسولین از لوزالمعده شود. همانطور که می‌دانید انسولین سطح قندخون را در حد تعادل نگه می‌دارد. کاهش ترشح این هورمون یا ناتوانی سلول‌ها در جذب انسولین و یا ساخته شدن انسولین معیوب توسط لوزالمعده باعث افزایش قندخون شده که علامت تشخیصی بیماری دیابت محسوب می‌شود.
رابطه ورزش با دیابت و افسردگی
محققان در عین‌حال به برخی کاستی‌های مطالعه خود اشاره داشته‌اند. میزان فعالیت بدنی در خلال پیگیری‌های تحقیق همواره در دست نبوده و مورد سنجش قرار نگرفته است. در نظر گرفتن این عامل می‌تواند باعث بروز خطا در نتایج تحقیق شود.
در عین حال برخی از اطلاعات مورد استفاده در این تحقیق توسط خود بیماران ارائه شده بود که نمی‌توان صد درصد به این علامات اعتماد کرد. به علاوه چون علایم افسردگی توسط پرسشنامه جمع‌آوری شده بودند، محققان قادر نبودند با قاطعیت یک معاینه بالینی افسردگی بیماران را تعیین کنند.
دکتر کارنتون معتقد است: «افسردگی یک عامل خطر جدید برای دیابت محسوب می‌شود. بنابراین ما باید به
دنبال عواملی فراتر از فعالیت بدنی و رژیم‌غذایی بگردیم».
«افسردگی در بین افراد مسن شایع است. در عین حال 15 درصد افراد بالای 65 سال مبتلا به دیابت هستند». «اما مهمترین نکته‌ای که باید همواره به خاطر داشته باشیم این است که افسردگی تاثیرات متعددی روی بدن دارد که یکی از آنها می‌تواند بروز و پیشرفت دیابت باشد که خود دیابت می‌تواند منشاء بیماری‌های متعددی باشد.
بررسی افسردگی در بیماران دیابتی
هر روز دارو خوردن، لحظه به لحظه مراقب خود بودن، هر روز پاها را برای رصد زخم‌های احتمالی چک کردن، آزمایش‌های دوره‌ای، نگرانی از بالا و پایین شدن قندخون و ….. اینها و ده‌ها و صدها مورد دیگر، آشنای لحظه‌های بیماران دیابتی است.
بیماریهایی که از دسته بیماری‌های مزمن و متأسفانه شایع محسوب می‌شود و تنها راه مقابله با آن، کنترل همین موارد ریز و درشت در زندگی است.
این مسائل، که زندگی بیماران مبتلا به دیابت را درگیر خود کرده است، زمینه بروز انواع اختلالات و بیماری‌های روانپزشکی را نیز در آنها فراهم می‌کند.
تازه‌ترین بررسی‌ها، شیوع افسردگی شدید در بیماران دیابتی، 12 درصد تخمین می‌زند. همین بررسی‌ها نشان داده که درمان افسردگی به روش‌های گوناگون در این بیماران، می‌توان هزینه درمان کلی آنها را درازمدت تا حد خوبی پایین بیاورد.
نتایج تحقیقات محققان
محققان در دانشگاه واشنگتن، گروهی از بیمارانی را که همزمان دیابت و افسردگی داشتند، در یک دوره یک ساله تحت آموزش و درمان افسردگی قرار دادند.
آنها در این دوره آموزشی، از تغییرات رفتاری مرتبط با بیماری‌های مزمنی مثل دیابت سخن گفتند و سعی کردند به آنها مهارت‌های مقابله با استرس و تنش روانی را بیاموزند.
استرس‌هایی که ندیده گرفتن‌شان زمینه ابتلا به انواع اختلالات روانپزشکی را فراهم می‌آورد. همچنین بیماران با افسردگی شدید را، با داروهای ضدافسردگی، درمان کردند.
نتیجه، کاهش 3 هزار و 900 دلاری در هزینه درمان این بیماران، در طول مدت 5 سال بود.
این محققان، نتیجه به دست آمده را چندان دور از ذهن نمی‌دانند؛ چرا که معتقدند بیماران مزمن که افسردگی آنها درمان شده، بهتر می‌توانند از مسائل مرتبط با سلامت شان مراقبت کنند. از تغذیه گرفته تا ورزش و مصرف منظم و به موقع داروها و مراجعه دوره‌ای به پزشک و درمان گران.
در این صورت، بیماری‌شان هم بهتر کنترل می‌شود و این هم باعث بهبود کیفیت زندگی آنها می‌شود و هم در هزینه‌های درمانی‌شان تاثیر قابل ملاحظه‌ای دارد. به عنوان مثال، در این بیماران قطع اندام، به علت زخم‌های دیابتی، کمتر اتفاق می‌افتد که این خود یک عامل مهم در پایین آوردن هزینه‌های درمان است.
نتایج تحقیقات جدید در مورد افسردگی
در سال‌های اخیر تلاش زیادی شده تا بیماری‌های روانپزشکی و درمان آنها، از حالت لوکس خارج شده و به یک ضرورت تبدیل شود، با این حال، هنوز در درمان بیماری‌های روانپزشکی همراه با بیماری‌های جسمی، به خصوص بیماری‌های مزمن، مشکل وجود دارد.
شاید این مشکل از آنجا ناشی شود که پزشکان بالینی، آموزش کامل و صحیح را در این رابطه ندیده‌اند و گمان می‌کنند اگر بیمار مشکل قلبی یا داخلی دارد، باید تنها به همان مشکل پرداخت و تجویز داروهای مرتبط با این بیماری‌ها، برای درمان او کافی است.
این در حالی است که پژوهش‌های مختلف، بر رابطه بین بیماری‌های جسمی گوناگون و بروز اختلالات روانپزشکی تاکید دارند. اخیراً یکی از این مطالعات در مورد رابطه بین افسردگی و ابتلا له دیابت که این تاکید را تازه می‌کرد بررسی شده است.
مطالعات دانشگاه جانز هاپکینز
در این مطالعه، که در دانشگاه جانز هاپکینز انجام شد، مشخص شده بود که افراد افسرده، تا 42 درصد بیش از سایرین در معرض ابتلا به دیابت هستند.
مطالعات متعددی که در سال‌های گوناگون و در مراکز تحقیقاتی سراسر دنیا انجام شده و نشان می‌دهد میزان بروز بیماریهایی مانند افسردگی و اضطراب در بیماران مزمن، بیشتر از سایرین است
همزمانی این بیماری‌ها با مشکل جسمی اصلی، می‌توان موجب وخیم‌تر شدن عوارض بیماری و حتی بالا رفتن احتمال مرگ و میر آنها شود.
بنابراین در صورتی که به بیماری‌های مزمنی چون دیابت، بیماری‌های قلبی، فشارخون بالا و … مبتلا هستیم، از پزشک خود بخواهیم ما را از لحاظ سلامت روان نیز مورد ارزیابی قرار دهد.